Rogatička medresa

autor: Mirsad Durmišević
*Prenošenje teksta je dozvoljeno samo uz navode izvora i linka koji vodi na izvorni tekst

Rogatička medresa postojala je od 1731. do 1914.godine. "U njoj  je svršio početne nauke velik broj sinova ovog mjesta i okolice, a mnogi su pošli i na više nauke u Sarajevo i  Stambol i nakon dovršenih nauka služili svojoj domovini i van nje kao mualimi, hatibi, muderisi, kadije i muftije, a da nije bilo ovog rasadnika islamske prosvjete, sigurno bi mnogi od njih ostao nepismen". Medresa je bila centar okupljanja i opismenjavanja muslimanske omladine koja je tu dobivala vjersko i svjetovno obrazovanje. Ne zna se ko joj je osnivač, da li ju je podigao osnivač džamije ili jedan od njegovih mutevelija. Rahmetli Ismet dr. Kasumović u knjizi " Školstvo i obrazovanje u bosanskom ejaletu za vrijeme osmanske uprave" piše, kako se ova medresa zvala Šudžauddinova, i ako se najčešće spominje samo kao "medresa u Rogatici". Bila je izduženog oblika i ležala je svojom dužom stranom prema čaršiji, i to do same Šudžauddinove (Čaršijske) džamije. Izgrađena je od polumasivnog materijala. U prizemlju medrese sa istočne strane, prema čaršiji bila su četiri velika dućana čija je kirija bila namjenjena za ulaganje u fond za održavanje medrese i druge namjene. A sa zapadna, u prizemlju; kuhinja, kupatilo, učionice i dvije sobe za učenike, dok su se na spratu nalazile dvije učionice i šest soba za učenike. Na gornjem spratu prostirala se drvena veranda prema čaršiji i sa bočnih strana. Odmah poslije okupacije 1878. godine zgrada je temeljno renovirana, a djelimično i adaptirana jer je  bila toliko trošna da je postala neupotrebljiva za izvođenje nastave. Stoga je Muhamed Medžat-efendija Bulbulović pokrenuo inicijativu za prikupljanje novčanih priloga za izgradnju nove zgrade za medresu, pa je ona izgrađena i svečano otvorena 07.12.1900. Imala je 10 vrlo lijepih i prostranih soba za stanovanje učenika, jednu darshanu i ostale uzgredne prostorije sa dvorištem.
Upravitelj medrese bio je hadži Ahmed Škaljić - muftija Rogatice, a poslije njegove smrti dužnost upravitelja je preuzeo njegov sin hadži Muhamed Škaljić od 1898. godine. Idžazetnamu za obavljanje službe muderisa dobio je od svog oca. Muhamed Škaljić  o spomenutoj medresi  u „Opisu medrese u Rogatici“ od 21.07.1921. godine, piše da je ovu medresu 1900. godine narod sagradio a da je ista već 27.9.1914. godine izgorjela prilikom upada Crnogorske vojske u Rogaticu zajedno sa džamijom i čaršijom. Medresa više nije obnavljana u svom ranijem obliku, ali je radila u privremenim prostorijama pod upravom hadži Muhameda Škaljića. On piše da je škola tada imala osam učenika i služila za naobrazbu imama i hodža.  U „Prvom izvještaju o radu Ulema-medžlisa u Sarajevu“ iz 1932. godine medresa u Rogatici je nakon 1930. godine prestala sa radom kao i mnoge druge medrese (22) po manjim mjestima u BiH kako muslimani ne bi mogli sticati vjersko obrazovanje. Rogatica je spadala u jedno od 50 naselja u Bosni i Hercegovini koja su imala medresu.
Osim medrese u Rogatici su bila i četiri mekteba i to uz džamije Arnaudiju, Tekijsku, Carevu i Gračanici. To su bili jednostavni objekti koji se sastoje od ulaznog prostora i učionice. Najstariji mekteb, koliko se zna, nalazio se uz Arnaudiju džamiju u čaršiji. Carev mekteb nalazio se u blizini Careve džamije. Prilikom obnove 1891. g. izgrađena je veća zgrada na sprat. Mekteb se nalazio uza sam Toplik, a izgorio je 1943. g. Mekteb u Gračanici služio je za mahalu Gračanicu. Sagradio ga je šejhul-islam Refik-ef. uz obnovljenu Tekijsku džamiju 1870. g. Ovaj mekteb bio je masivnije građe. Smišljenim postavljanjem mekteba uz džamije postignuto je to da svaka mahala ima mekteb koji može obuhvatiti svu djecu mahale.

Zapaljena 1914,godine i obnovljena 1933.godine

 Crnogorska vojska 27.9.2014.godine u rogatičkoj čaršiji kada su je zapalili, kao i čaršijsku džamiju i medresu

 Odbornici SO-e Rogatica  na redovnoj 31. sjednici. 30.6.2015.godine odlučili da će dvadesetsedmi septembar i zvanično biti praznik opštine Rogatica! 
S R A M O T A

 Nakon ulaska BiH u sastav Osmanskog carstva njeno školstvo se automatski veže za osmanski školski sistem, čiji je razvoj išao tako što su se mektebi (osnovne škole) gradili uz džamije i predstavljali glavne mahalske objekte. Medrese su nastajale kasnije i one su predstavljale srednji stupanj obrazovanja. U njih su se upisivali samo oni učenici koji su udovoljili zahtjevima učitelja (mu'allima), tj. savladali gradivo učeno u mektebima. Podizane su u većim kulturnim i administrativnim centrima. Diplome o završenim školama su izdavali i potpisivali učitelji, pozivajući se na znanje naslijeđeno od svojih učitelja.