Rogatička zaboravljena dovišta

Ajvatovica kroz djela učenjaka hanefijskog mezheba i u govoru bošnjačko-hercegovačkih alima (dio članka)
 Minber.ba
Piše: hfz. Dževad Gološ

„Najpoznatije dovište u Bosni i Hercegovini je Ajvatovica, gdje su se sedmog ponedjeljka iza Jurjeva okupljali vjernici i historijski je utvrđeno da je Ajvaz-dedo bio bogumil. Isto tako, vidljiva je asocijacija na relaciji dedo-did bosanskih bogumila. Tako historijski izvori spominju Ajni-dedu, Šemsi-dedu, Suknen-dede itd.“

Poznati historičar, prof. Salih Jalimam, navodi da su večina dovišta zapravo zaostaviština bosanskih bogumila. A i prethodni reisu-l-ulema, Mustafa ef. Cerić, u jednom obraćanju i sam »priznaje« da je Ajvatovica bogumilsko naslijeđe i praksa čije obilježavanje su napustili katolici i hrišcani, i da su smo samo »mi« nastavili da njegujemo tu tradiciju. Nažalost!

Zapravo, „radi se o dovištima ili molitvištima, gdje su se obavljali određeni obredni postupci, prije svih molitve za kišu na grobljima bogumila.Svaki kraj je imao svoj ciklus dova. Region Romanije ja imao svoju završnu dovu u selu Rakova Noga. Istrajnim istraživanjima ustanovljeno je postojanje sljedećih lokaliteta: Preljubovići (dova se obavlja šeste nedjelje poslije Jurjeva), Turkovići (Knežina – dova se obavlja sedme nedjelje po Jurjevu), Miletine (dova se obavlja osme nedjelje po Jurjevu), Kruševci (dova se obavlja desete nedjelje po Jurjevu), Šaševci (dova se obavlja po Alidunu), Bakići (dova se obavlja sedme nedjelje po Jurjevu), Vrući (Ozren – dova se obavlja trece nedjelje po Jurjevu), Drinčići kod Nišica, (dova se obavlja jedanaeste nedjelje po Jurjevu), Petov do (Vratar – dova se obavlja odredeni dan po Jurjevu kada dugo nema kiše), Dumanjići kod Borike (dova se ovdje obavlja, kao i na onim lokalitetima u rogatičkoj općini onda kada nema kiše, a ne unaprijed određenog dana) , Kurtino  groblje (Rogatica), Poljanici-Stara Gora (Rogatica), Točlice, Gvozdevići. Treba znati da su dovišta i molitvišta u kozmologiji bosanskih bogumila zanimljiva i vrijedna veza bogumilstva i islama, što samo dalje usložnjava pitanje ovih veza.“

Kako se prizivala  kiša

U Rogatici skupe 7000 kamenčića, koje hodže između sebe razdijele, kako bi na svaki kamenčić po tri puta proučili suru Ihlas te kišnu dovu. Zatim metnu sve kamenčiće u jednu vreću i polože ih na onakvo mjesto, gdje ne mogu doći u dodir sa nečistim stvarima, naime u bunar, u zemlju ili u džamiju.

Na Panjku kod sela Purtići,  lokalitet koji se zove „šehova džamija“ su Žepljaci išli da uče kišnu dovu kada bi bilo sušno ljeto. “Šehova džamija” zapravo spada u jedno od poznatih bosanskih dovišta.S koljena na koljeno se prenosi da se Žepljaci nikada sa tog mjesta nisu vratili kada bi išli da uče kišnu dovu a da ne pokisnu dok dođu kući. Povorku je predvodio hodža. Povorka sa učesnicima dove kretala se od žepske džamije prema groblju na Tuležu, gdje se održavala prva molitva. Potom, povorka je nastavljala put prema groblju na Podbrdalju u Krnjićima. Ophod se završavao na Hlađeniku, na žepskoj planini Bukoviku.

U Rogatici i Žepi vjeruje se da utorkom i petkom ne valja prati odjeću niti bilo što drugo raditi na rijeci ili potoku da se ne bi uzmutila voda i zbog toga ne bi padao grad.

 

 

 

Održavanje dova na našem području ima kontinuitet još od najstarijih vremena pa sve do danas. stara vjerovanja, kultovi (vrhova, vode, kiše, sunca) prenose se još iz predslavenskog i staroslavenskog spektra vjerovanja. svoju punu manifestaciju dobivaju u srednjem vijeku, za vrijeme srednjovjekovne Bosanske države i Crkve bosanske, kada se održavaju molitve na otvorenom (molitvišta, zborišta). procesom prihvatanja islama u Bosni, zadržana je tradicija molitve na otvorenom, većinom na istom mjestu, sa istim ili sličnim motivima, ali uz druge vjerske obrede (namaze i dove). Dove (molitve) su održavane od Jurjeva (6. maj po novom, 23. april po starom kalendaru), do aliđuna (2. august po novom, 20. juli po starom kalendaru), pa nadalje u određenim ciklusima i rasporedu koji je imala svaka bosanska srednjovjekovna župa. molitve na mjestima kao što su vrhovi planina, brda, nekropole stećaka ili pak pored rijeka nastavljaju se i današnji oblik formiraju upravo u periodu osmanske uprave Bosnom i Hercegovinom. tada su stari, drevni kultovi spojeni s islamskim običajima i derviškom praksom.