Historija sela Okruglo

autor: Mirsad Durmišević

Prahistorija - Ilirsko doba

Prostor rogatičke općine pa i sela Okruglo  je bilo naseljen još u prahistoriji. Brojni arheološki nalazi svjedoče da je ovaj prostor bio naseljen hiljadama godina i da se na njemu odvijao život bez prekida. U ranom bronzanom dobu dotadašnju neolitsku populaciju su zamijenila ratobornija plemena, poznata kao Iliri. Iliri su najstariji narod, kome se zna ime, da je živio na našem prostoru.  U tom periodu prostor jugoistočne Bosne je bio dosta dobro naseljen. Istraživanjem ilirskih gradina i nekropola sa zemljano-kamenim gromilama (humkama, tumulima) na Glasincu i okolici potvrđen je kontinuitet života od srednje bronze (1600.–1300.g. pr. n. e.), sve do sredine mlađeg željeznog doba (latena), negdje oko 250. g. pr.n. e., s najvećim procvatom u starijem željezno doba, negdje između 850. i 500. g. pr. n. e. U nauci je ova visoko razvijena metalodobna kultura poznata kao „glasinačka kultura". Njeni su nosioci bili Iliri, najvjerojatnije Autarijati u starijem željeznom dobu, dok su u mlađem željeznom dobu tu živjeli Dezidijati ili neka druga zajednica. Autarijate su Kelti u 4 vijeku pr. n. e. potisnuli, tako da je došlo do prekida u razvoju glasinačke kulture, a Autarijati su nestali sa područja jugoistočne Bosne, nakon seobe u Dardaniju.

Najznačajniji arheološki ostaci iz ovog perioda koji su nađeni na području sela Okruglog su gromile (tumuli). Tumul je veći ili manji zemljani ili kameni humak pod kojim se nalazi jedan ili više grobova. Narod ove gomile kamenja naziva „gromilama“, naučnici „humkama“ ili „tumulima“.

Prva nekropola tumula leži na brežuljku zapadno od sela, na mjestu zvanom „Mramorje“. F. Fiala je 1896. godine u nekropoli istražio pet tumula sa ukupno dvadesetak grobova. Jedan od grobova pripada vjerovatno još srednjem bronzanom dobu, dva su iz ranije faze kasnog bronzanog doba (Br. D - Ha Al - kraj 13. ili 12. v. st. e.), dok ostali praistorijski grobovi pripadaju raznim fazama starijeg i mlađeg željeznog doba. Sve su izgrađene od kamena i zemlje. Prečnika su između 5 i 14 metara, a visine o,45 m do o, 70 m.

U tumulu I otkriveno je 12 grobova. Svi grobovi su sa skeletnim sahranjivanjem. U dva od otkrivenih grobova pokojnik je ležao u pravcu jug-sjever, a u ostalim grobovima u pravcu sjever-jug. Grob 6 imao je za prilog spiralnu narukvicu od bronzanog lima (T, XXI,2). U grobu 7 nađen je naočarasti privjesak (T. XXV, 4). Iz groba 8 potiče jedna cijela i jedna i jedna oštečena bronzana narukvica, izgrađena od udvostručene, uvijene žice. Iz groba 10 je bronzani kolut, a iz groba 12 je bronzana kopča sa probijanim ornamentom. Grobovi 2, 3, 4, 5, 9 i 11 su bez priloga. Tumul II je bila prazna.

U tumulu III su konstatovana 3 groba sa skeletnim sahranjivanjem. Kosturi pokojnika u dva groba ležala su u pravcu  zapad-istok, a u trećem kostur je ležao u pravcu sjever-jug. Grob 1 imao je slijedeće priloge: bronzanu čunastu fibulu sa četiri  karičice na nozi, 4 dugmaste fibule, 11 bronzanih kolutova, 11 zrna jantara, bronzane bobice, fragment gvozdenog koplja i korice izrađene od zlatne žice. U grobu 2 nađeni su fragmenti bronzane, male ornamentisane posude. U grobu 3 nađeni su slijedeći prilozi: fragmenti bronzane grivne, fragmenti bronzane toke, bronzano dugme i gvozdeni nož. Tumuli IV i V su bili prazni.

Druga nekropola se nalazi oко 200 m sjevemo od seoskih kuća. Tu se nalaze dva tumula iz kasnog srednjeg vijeka i bronzanog i (ili) željeznog doba.

Jugozapadno od sela  nalazi se brežuljak, nazvan “Gradac”, ali na njemu nema nikakva traga prahistorijske gradine

Rimsko doba

Rimljani su poslije dva i po stoljeća borbi protiv Ilira i sloma velikog Batonovog ustanka od 6. do 9. g.n.e., trajno zavladali ovim prostorima i započeli proces romanizacije ilirskog stanovništva. U 3. vijeku na područje Bosne upadaju Goti i nanose teške poraze Rimskoj vojsci,a također se događaju invazije Huna (u 4. vijeku) i Alana (u 5. vijeku). Početkom 6. vijeka Goti bivaju poraženi od Bizantijskog Cara Justinijana,te se područje Bosne, od tada, barem nominalno, nalazi pod kontrolom Bizantije. Područje rogatičke općine, osim rogatičke koline bilo je u rimsko doba slabije naseljeno, rijetku su arheološki nalazi iz rimskog perioda. Ipak, sudeći po navedenim nalazima život nikada nije zamro u potpunosti na ovom području.

Od rijetkih arheološki nalaza u selu Okruglom  u prahistorijskoj nekropoli tumula „Mramorje“ koja leži na brežuljku zapadno od sela Okruglo otkopana su dva groba, od naknadnih ukopa iz kasnog rimskog doba (4. Vijek n.e.).  Pored  jednog groba u tumulu 1 nađen je brončani novac rimskog cara Konstacija (4. vijek n.e.), dva fragmenta rimskog suđa. U tumulu 3 nađen je malen brončani novac (Quinar) 4. vijek n.e.

Srednji vijek

Nakon pada Zapadnog rimskog carstva 476, krajem 6. vijeka počinje dolazak Avara i naseljavanje Slavena na području dadašnje Bosne i Hercegovine. U to doba, Slaveni su asimilirali tamošnje Kelte, Ilire i Rimljane te su primili kršćanstvo, a razvivši vlastite kulturne i umjetničke oblike, oblikovali su političke institucije i na kraju vlastitu državu koja će trajati do 15. stoljeća. Selo Okruglo je bilo u sastavu srednjovjekovne župe Borač, u oblasti Zemlje Pavlovića koja je bila  posebna cjelina srednjovjekovne Bosne.

Srednji vijek ostavio je više tragova o postojanju života i kulture na području sela Okruglo i oni se prvenstveno odnose na nadgrobne spomenike (stećke), koji su ovom području pronađeni   na 4 lokacija sa 132  stećka. Gledajući po oblicima tu je 115 sanduka (4 dvostruka  sanduka), 17 sljemenika. Ukrasi se nalaze na 2 sanduka i 4 sljemenika.

1 — Na lokalitetu Selište, ravničastom brijegu jugozapadno od sela, uz savremeno pravoslavno groblje, nalazi se skupina sa 55 stećaka (48 sanduka i 7 sljemenjaka). Spomenici su vrlo dobro obrađeni, a danas su djelomično oštećeni. Ovdje se nalaze 3 dvostruka sanduka. Postavljeni su po pravcu z — i, u nizovima. Ukrašeno je 6 primjeraka, i to 2 sanduka i 4 sljemenjaka. Njihovi ukrasni motivi su polumjesec, jabuke, mač, koncentrični vijenci, čekić i predstava ruke.

2 — Na lokalitetu Trnovik, oko 300 m zapadno od prethodne nekropole, raspoređena u dvije skupine, nalazi se nekropola sa 60 stećaka (50 sanduka i 10 sljemenjaka). Obrada je osrednja i slaba. Spomenici su prilično oštećeni. Jedan sanduk je dvostruk (spojena 2 sanduka razne visine). Postavljeni su po pravcu z — i, u nizovima. Nemaju ukrasa. Nekropola je nekada bila brojnija. U blizini su 2 stara nišana, od kojih je na jednome predstavljena ljudska figura, što je sasvim neuobičajen.

3 — Na lokalitetu Mramorje (njiva Miloša Lubarde) nalazi se nekropolica sa 4 stećka u obliku sanduka. Spomenici su osrednje obrađeni, danas su oštećeni i prevaljeni. Postavljeni su po pravcu sz — ji, u nizu. Nemaju ukrasa.

4 — Око 200 m sjevemo od seoskih kuća nalazi se nekropola sa 13 stećaka, u obliku sanduka, raspoređenih na dvije humčice. Spomenici su osrednje klesani i očuvani. Orijentacija im nije zabilježena. Nemaju ukrasa.

Mramorje imanje Šabanića

Osmansko doba

Padom Bosne 1463. godine Turci bosanski sandžak podjelili na velike  vilajete (kadiluke). Jedan od njih je „Villajet Pavli” (Zemlja Pavlovića) koji je popisom 1469  obuhvatao 11 nahija (Višegrad, Dobrun, Hrtar, Brodar, Praču zvanu Čataldža, Volujak, Borač, Studena, Glasinac ili Mokro, Pale i Olovci (Olovo). Sjedište vilajeta bilo je u Višegradu do 1565.godine. Od XVII  do XIX stoljeća Rogatica je samostalan kadiluk.

U Sumarnom popisu sandžaka Bosna iz 1468/1469. godine selo Okrugla (Okruglo) pripadalo je zeametu Vilajetu Pavlovića, cijelog i u potpunosti u posjedu Mehmeda Čelebije, sina Isa-begovog. Timaru Mevlana Šudžaa, kadije Zemlje Pavlovića i Kovačevića. Pripada Borču, njiva 4, domova  25, neoženjenih 25, prihod 901 akči. 

U opširnom popisu iz 1489 unutar nahije Borač 148 naselja. Naselja unutar nahije Borač su raspoređena unutar carskoh hasa, hasa sandžakbega, zeameta i timara. Selo Okrugla (Okruglo) pripadalo je zeametu Mehmeda Čelebije kojem su pripadali i Pazar Borač, drugim imenom Rogatica, drugim imenom Čelebi Pazar, te sela Beheći Luka, Gradčanica, Podlješevnica, Toplić, drugim imenom Toplik, Tvrdomišlje i Vrhbarje. U popisu iz 1489. godine naseljena je sa 4 muslimana, sa 4 neoženjena, 25 nemuslimana (hriščana), 1 udovica.

Sumarnim defterom iz 1516. godine selo Okrugla (Okruglo) raspoređeno je u timaru.

Timar je mali feudalni posjed u Osmanskom Carstvu koji je svojemu posjedniku donosio godišnji prinos od 1000 do 20 000 akči (srebrnjaka). Njegov je vrhovni vlasnik bio osmanski sultan, koji ga je davao na korištenje uz obvezu timarskoga spahije da obnaša određenu vojnu službu. Spahija nije imao stvarno pravo na timar i nije mogao zemlju otuđiti; od nje je dobivao samo rentu.

U popisu iz 1516. godine naseljena je sa 42 muslimana, sa 43 neoženjena, 25 nemuslimana, ima 67 domaćinstava.,. Ukupan prihod je iznosio 4.244 akči.

U popisu iz 1530. godine naseljena je sa 83 muslimana, sa 4 neoženjena, 4 nemuslimana. Ukupan prihod je iznosio 3.885 akči.

U popisu iz 1580. godine naseljena je sa 122 muslimana, sa 38 neoženjena. Ukupan prihod je iznosio 9.000 akči.

U popisu iz 1604. godine naseljena je sa 100 muslimana, sa 3 neoženjena. Ukupan prihod je iznosio 9.000 akči, tj. 87 akči po radno sposobnom stanovniku.. Opširni popis iz 1604. Godine pruža najdetaljnije podatke.  U njoj se gajila pšenica (80 kejla), mješanac (200 kejla) zob (135 kejla) i leća (10 kejla). Plaćao je ušur   na povrće, luk, lan, sijeno i košnice.

U periodu između 1580. i 1604. godine bila neka epidemija kuge što je uzrokovalo da je broj stanovnistva opao, ili izginuo u ratovima koje je utom periodu vodila osmanska država.

Popis bosanskih spahija iz 1123. (1711.) godine u ordiji na rijeci Prutu održan je kontrolni pregled. U tom popisu se spominje spahija Omer iz Okruglog, nahije Borač sa sumarnim prihodima od timarâ 10.900

U popisu čifluka u rogatičkom kadiluku 1835. godine, dr. Avdo Sućeska navodi vlasnike zemlje koju nisu sami obrađivali. Selo Okruglo pripadalo je džematu Živaljevići.

Čifluk je imao (u ruci i tesarrufu) Osman Glavičar koji je sam obrađivao.

Čifluk Brkići je imala  (u ruci i tesarrufu)  Aiša koji je sama obrađivala.

Čifluk(drugi ćifluk Okruglo) je imao (u ruci) Mehmed–beg Begić koji je obrađivao zimija Spasoje iz Okruglog.

U posebnoj tabeli napravljen je spisak po kojem će se postupati prema preambuli deftera (Popisa) u pogledu poreza na korištenje nenaseljenih čifluka koji se nalaze u džematima kadiluka Rogatica. U selu Okruglo imaju takva 3 čifluka:

Čifluk Okruglo u ruci Meše iz Šatorovića,

Drugi čifluk Okruglo u ruci Mehmeda Konaka i

Drugi čifluk Okruglo u ruci Džanan-spahije i suvlasnika iz sela Dub.

Od rijetkih arheološki nalaza iz ranog osmanskog doba u BiH u  selu Okruglom  je stari turski nišan kod Spomen škole na Trnoviku.

Ovaj stari turski nišan nalazi se u mezarju kod Spomen škole na Trnoviku u selu Okruglo kod Rogatice. Tipičan je primjer nišana iz najranijeg perioda islama (doba feth),  u Bosni i Hercegovini i predstavlja prelazni oblik sa značajnim uticajima srednjovjekovnog tradicionalnog načina izrade nadgrobnog spomenika-stećka. 

Nišani najstarije epohe se nalaze gotovo po cijeloj Bosni, za njih se u narodu kaže da označavaju grobove palih turskih vojnika, pa ih, po tome, zovu šehitskim ili, rjeđe gazijskim i šehitlucima. Osnovne značajke ovih nišana su težina, arhaičnost oblika i jako primitivna obrada. Takođe se u narodnim pričama kaže da je osvajač Bosne Mehmed Fatih vodio sa sobom 12 000 klesara koji su radili te nišane i to njegovim poginulim vojnicima. Dimenzije i oblici ovih nišana ukazuju na oblikovani prijelaz iz stečka ili iz obeliska bosanskih hrišćana (bogumila). Na starim nekropolama opaža se ovaj prijelaz, gdje se na jednoj strani nalaze stečci bosanskih hrišćana, a na drugoj arhaični nišani njihovih islamiziranih potomaka.

U blizini ovog nišana se nalaze četiri srednjovjekovne nekropole stećaka što ukazuje na kontinuitet življenja na ovom prostoru. Vlasnik mezara je htjeo da leži uz svoje očeve i djedove, »dobre Bošnjane«.

Na uzglavnom nišanu (visine oko 1,5 m, i osnovice 35 x 26 cm.) mezara, njegovoj široj vertikalnoj strani, tehnikom urezivanja je predstavljena dopojasna figura žene u ukrašenoj haljini ili košulji, bez jasne naznake ruku ili nogu.  Na njenom licu su označene oči, nos i usta. Glava joj je prekrivena maramom, a iznad glave na istoj strani nišana vidimo neku biljnu stilizaciju, kao granu. Ispod figure su dvije spirale od kojih se prema dole spuštaju dvije obične vrpce. Pri vrhu bočnih strana urezani su meanderski frizovi, a na drugoj široj strani polumjesec. Na  nožnom nišanu (visine oko 1 m. i osnovice 30 x 30 cm.) tehnikom urezivanja ima 3 koncentrične kružnice na njenoj široj strani. Nisam  siguran da li nišani pripadaju jednom mezaru, ili su to nišani dva mezara jer je razmak između njih veći od 2,5 metra. Međutim ovako veliki razmak, koji znatno nadmašuje dužinu mrtvog tijela u grobu, karakterističan je za stare muslimanske mezare, koji se nazivaju šehidski. Nišani su izrađeni od grubo klesanog kamena krečnjaka, bez ikakvog natpisa. Oba nišana imaju oblik uspravne četverostrane prizme, sa piramidalnim završetkom i oštečenom polukuglom na vrhu (ili jabukom). Slične, oblike nišana i veoma izražene jabuke imaju i nišani Mahmuta Brankovića i Radivoja Oprašića iz okolice Rogatice (oko 5 km. od sela Okruglo). Znači da su nišani tipološki muški, jer ženski nišani su redovito plosnati. Nišan je nedatiran, vjerovatno iz XV-XVI vijeka, a vlasnik mezara je nepoznat. Mezar nije ograđen santračem. Ovaj nišan je zanimljiv i zbog toga što je jedan od rijetkih u BiH na kojem je prikazan motiv ljudske figure, jer Muslimanima  je u islamu zabranjeno prikazivanje ljudskih likova, ipak je nepoznati klesar uklesao lik. Ovaj motiv na nišanima (i stećcima) je slabo proučavan. Dosada su izražene vrlo različite pretpostavke o tumačenjima njegovog značenja i porjekla. U BiH sličan nišan se nalazi u Varvari kod Prozora.

Na ovom području postojala su i tri hana; Šećnov han, Milošev han i Alijin han.

Prema kazivanju moje najstarije rodbine ispod samog brda Glavica bio je veliki dvospratni odžak koji je sagradio spahija Smajil-aga. I sada se tamo vide ostaci tog odžaka. Dvije godine poslije smrti Smajil-age u odžak su upali lopovi i opljačkali sve što se moglo odnjeti. Smail-agine kćeri su napustile ovaj odžak i sagradile novi na sred njihova imanja. Oko ovog novog odžaka kasnije se razvijalo selo Okruglo.

Austro-Ugarsko doba

Rogatica je pod austrougarskom vlašću u administrativno-upravom obliku pripadala sarajevskoj oblasti. Bila je sjedište kotare (sreza) koji je obuhvatao četrnaest opština (džemata): Brda, Dub, Glasinac, Godimilje, Košuta, Međeđa, Osječani, Podžeplje, Prača, Rogatica, Sočice, Sokolovići, Žepa i Živaljevići. Selo Okruglo pripadalo je džematu Živaljevići. U austrijskim popisima selo Okruglo nije posebno popisano, već je popisano u sastavu sela Šatorović.

 

God. popisa	Kuća	Domaćinstava	Stanovnika			Vjerska struktura st.
			Muški	Ženski	Ukupno	Muslimani	Pravoslavci
1879	22	28	95	81	176	154	22
1885	25	27	84	76	160	138	22
1895	37	39	124	111	235	209	26
1910	61	64	177	178	355	316	39

Kretanje broja stanovnika sela Šatorović ( sa selom Okruglo) popisima 1879, 1885, 1895 i 1910. godine

 

Između dva svjetska rata

 

Nakon Prvog svjetskog rata i poraza Austro-Ugarske monarhije Rogatica je u Kraljevini Srba, Hrvata i Slovenaca / Kraljevini Jugoslaviji (1918.–1941.) u administrativno-upravom obliku pripadala Drinskoj banovini (od 1929.). Rogatički srez se prostirao na 1.465,25 km² i obuhvatao je područja sadašnjih općina Rogatica i Sokolac te djelove općina Han Pijesak (Podžeplje), Višegradske općine (Međeđa), Goraždanske općine (Ustiprača) i Paljanske općine (Hrenovica i Prača). Rogatica je bila je sjedište kotare (sreza) od 1919. pa do 1949. godine, obuhvatao je četrnaest opština (džemata): Brda, Dub, Glasinac, Godimilje, Košuta, Međeđa, Osječani, Podžeplje, Prača, Rogatica, Sočice, Sokolovići, Žepa i Živaljevići. Selo Okruglo pripadalo je opštini (džematu) Živaljevići. Za vrijeme kraljevine Jugoslavije su popisi održani 1921. i 1931. godine ali samo sa sumarnim podacima za opštine, nisu objavljeni rezultati po selima. U ovom periodu u selu je bio jedan dućanu vlasništvu Miloša Lubarde a u susjednim Šatorovićima dućan Muje Hodžića.

Godina	Kuća	Domaćinstava	Stanovnika			Vjerska struktura st.
			Muški	Ženski	Ukupno	Muslimani	Pravoslavci
1941	102	98	-	-	608	509	99

Broj stanovnika sela Šatorovići (sa selom Okruglo) prema anketi Rasima Durmiševića 1941. godine.

 

Drugi svjetski rat

Drugi svjetski rat odrazio se u rogatičkom kraju svom svojom žestinom, svim nedaćama i stradanjima. Malo je mjesta u kojima je on ostavio poražavajući bilans ljudskim i materijalnom žrtvama kao što je ostavio u Rogatici. U jesen 1942. god., nakon intenzivnih četničkih i ustaških aktivnosti oko Rogatice, veliki procent muslimanskog i srpskog stanovništva napustio je svoja ognjišta. Prema nekim procjenama, početkom 1943. oko 70% muslimanskog i oko 50% srpskog stanovništva napustilo je rogatički kraj i izbjeglo na sigurnija područja. Oko jedne polovine muslimanskih izbjeglica zadržalo se u Sarajevu, dok su ostali razmješteni po drugim gradovima Bosne i Hercegovina. Srpske izbjeglice raspršile su se u pojasu istočno od Drine, od Višegrada do Šapca. Oko 12.000 stanovnika iz bivšeg rogatičkog sreza, dočekalo je završetak rata van mjesta stalnog boravka. Veliki je broj i onih koji su samo privremeno napuštali svoja ognjišta, da bi se vratili kućama čim bi za to nastali povoljni uslovi. Za vrijeme drugog svjetskog rata u selu Okruglom su uništene 37 kuća, sve pomoćne zgrade i sva pokretna imovina. Oslobođenje je dočekalo samo pet devastiranih kuća.

Ovdje je isto tako važno posjetiti na činjenicu da se već 1941. godine znatan broj Muslimana iz sela Okruglo, Šatorovići, Osovo i Tmorni priključio u NOB-u. Među njima je bio i Ragib Džindo, Narodni heroj Jugoslavije, rođen u selu Okruglom. U jesen te godine je formirana muslimanska četa na Romaniji od 60 boraca Muslimana (Bošnjaka) iz sela Okruglo, Šatorovići, Osovo i Tmornog Do, a kasnije i muslimanski bataljon u okviru Romanijskog partizanskog odreda da bi se, nedugo poslije toga, uključili u Šestu istočno bosansku i na kraju u proslavljenu Šesnaestu muslimansku udarnu brigadu.

Muslimanska četa Romanijskog partizanskog odreda je prva ratna jedinica NOV Jugoslavije sastavljena od boraca Muslimana (Bošnjaka). Četa je formirana početkom  oktobra 1941 godine na Romaniji od 60 boraca Muslimana (Bošnjaka) iz sela Šatorovića, Okruglog, Osova i Tmornog Dola,  u rogatičkoj opštini. Za komandira čete određen je Mujo Hodžić, a za komesara Derviš Numić, pravnik iz Duvna. Četa je   položila zakletvu i primila zastavu na Sokolcu. Tom prilikom Muslimanskoj četi zastavu je predao drug Svetozar Vukmanović-Tempo sa riječima: „Znam drugovi Muslimani da ćete ovu zastavu visoko nositi i da je nećete nikada iznevjeriti, već da ćete se pod njom junački boriti protiv okupatora naše zemlje i njihovih sluga ustaša i drugih neprijatelja“. Na primanju zastave zahvalio se komandir Muslimanske čete Mujo Hodžić i politički komesar Derviš Numić.

Odmah po formiranju, četa je upučena na front između Sjetline i Stambolčića na pruzi Sarajevo - Višegrad. Inicijativu za formiranje ove, u to vrijeme jedinstvene čete dali su tadašnji članovi KPJ i organizatori ustanka Mujo Hodžić-Crni iz Šatorovića, Ćamil Džindo i Rasim Džindo iz Okruglog. Muslimanska četa je formirana zbog sigurnosti boraca muslimana, a zatim i zbog toga što će pojava samostalne muslimanske jedinice pozitivno odjeknuti u partizanskim redovima, a bit će dobar podstrek ostalim muslimanima da se pridruže partizanskom pokretu. Ova odluka bila je pun pogodak.  Do kraja 1941 godine u jedinicu je stupilo 103 borca Muslimana (Bošnjaka) iz ovih sela, od kojih je 33 dalo živote u NOR-u, među kojima je i Narodni heroj Ragib Džindo.

Pred rat selo Šatorovići i Okruglo, sa zaseocima Tmornim Dolom, Podubcem i Glavicom imali su 92 kuće (77 muslimanskih i 15 srpskih) sa oko 540 stanovnika. Selo Osovo čini 15 zaselaka, a 1941. godine imalo je oko 150 kuća (90 muslimanskih i 60 srpskih) sa oko 700 stanovnika. Znači, gotovo od svake tri muslimanske kuće dvije su dale po jednog borca. U cjelini uzev to su bila siromašna sela, sa slabom zemljom i sitnim posjedom. Na području ova dva sela radila je jedna četvororazredna osnovna skola. Pohadjala su je uglavnom sva dorasla muška djeca, dok je rijetko koje žensko dijete išlo u školu. Srednje škole u Sarajevu pohađala su četiri učenika i Medicinski fakultet u Beogradu jedan student.
Iz ovih podataka se jasno vidi da su se ova  muslimanska sela 1941. godine masovno odazvala pozivu Komunisticke partije Jugoslavije na oružani ustanak. To je bio rezultat dugogodisnjeg uticaja, a nekoliko predratnih godina i organizovanog rada KPJ u ovim selima. U fazi  priprema, rezultatima svoje aktivnosti istakli su se već od ranije poznati članovi i kandidati KPJ iz Šatorovića, Okruglog i Osova: Mujo, Mehmed, Asim, Idriz i Arif Hodžić, Ćamil, Rasim, Ragib i Muhamed Džindo, Salko, Sejfo i Agan Durmišević, Rasim Žunić, Suljo Pleho, Agan Zagorica i neki drugi.

Uspjesima postignutim u borbama Muslimanska četa ubrzo je stekla ugled među ostalim jedinicama Romanijskog partizanskog odreda i među stanovništvom kuda je prolazila. To je bio povod da se ovoj jedinici priključe novi borci Muslimani (Bošnjaci) iz Sokoca i Rogatice i sela u okolini ova dva mjesta. Muslimanska četa je kasnije, 8.12.1941. godine u selu Brgule kod Vareša prerasla  u Muslimanski bataljon u okviru Romanijskog partizanskog odreda. Za komandanta bataljona postavljen je Mujo Hodžić-Crni, za političkog komesara Derviš Numić, za zamjenika komandanta Hačam Midhat, geometar, i za referenta saniteta Rasim Džindo. U bataljonu su formirane tri čete: 1. četa - Šatorovacka, komandir čete Nail Šišić, zemljoradnik iz sela Šatorovići, politički komesar Hamed Džindo, đak iz sela Džindici; 2. četa Osovska, komandir Đemko Hodžić, zemljoradnik iz sela Osova, politički komesar Ragib Džindo, đak iz sela Okruglo;  3. četa - Rogatička; kornandir Idriz Hodžić, zemljoradnik iz sela Šatorovića, politički komesar Rasim Žunić, đak iz sela Šatorovića. Prva i 2. četa su imale po četiri voda, a 3. tri voda. Vodovi su imali po dvije desetine od po 10 - 12 boraca. Treća četa je popunjena nešto kasnije, po pristizanju novih boraca. Trinaestog marta 1942.godine formiran je 1. udarni bataljon od jedinica Romanijskog odreda, odreda »Zvijezda« i nekih drugih jedinica. U njegov sastav je ušao i kompletan Muslimanski bataljon u jačini od 101 borca. Od njih je formirana 3. muslimanska četa sa oko 80 boraca, a ostali su raspoređeni u druge jedinice u bataljonu, većinom u prateču četu. U toku 1942.godine 1. udarni bataljon je  ušao u sastav  Šeste i na kraju u proslavljenu Šesnaestu muslimansku udarnu brigadu.

DŽINDO (Ćamila); Ragib

Rođen je 1923. godine u selu Okruglo, kod Rogatice. Potiče iz siromašne seljačke porodice. Osnovnu školu je završio u selu Osovu, a Građansku školu u Rogatici. U četvrtom razredu gimnazije je zbog „komunističke delatnosti" bio izbačen iz škole. U to vreme bio je član Saveza komunističke omladine Jugoslavije. Ipak posle ovoga je ponovo vraćen u školu, a potom je završio i dva razreda Srednje tehničke škole. Posle okupacije Kraljevine Jugoslavije i uspostavljanja ustaške Nezavisne Države Hrvatske, aprila 1941. godine, pripadao je onom delu muslimanskog stanovništva u istočnoj Bosni, koje nije nasjelo na ustaške nagovore i nije izvodilo zločine i pljačku nad srpskim stanovništvom. Zajedno sa ocem Ćamilom i bratom Rasimom, avgusta 1941. godine, otišao je u partizane. Bili su među prvim muslimanskim boracima u Romanijskom partizanskom odredu, kojim je tada komandovao Slaviša Vajner legendarni „Čiča sa Romanije". U odredu je najpre vršio dužnost desetara, a potom vodnika. Odmah posle stupanja u partizane, zajedno sa još pet drugova, zadržavao je skoro čitav dan na Borici, napad čete ustaške Muslimanske milicije, koja je pošla da pali srpska sela. Novembra 1941. godine primljen je u članstvo Komunističke partije Jugoslavije.

Početkom 1942. godine, postavljen je za političkog komesara čete u Muslimanskom partizanskom bataljonu, koji se nalazio u sastavu Romanijskog partizanskog odreda. U borbama ovog bataljona, u Petrovićima, kod Olova, doborovljno se prijavio u bombašku grupu, koja je napadajući neprijateljske bunkere, omogućila bataljonu da osvoji neprijateljsko uporište na železničkoj stanici. Posle neutralisanja neprijateljskih bunkera, Ragib je bio na čelu boraca koji su na juriš osvojili staničnu zgradu. Sličan podvig počinio je maja 1942. godine, u borbi na Pogledu, kod Vlasenice, kada je kao puškomitraljezac na juriš zauzeo neprijateljski bunker.

Posle formiranja Šeste istočno-bosanske udarne brigade, avgusta 1942. godine, Ragib je ušao u njen sastav. Sa ovom brigadom je učestvovao u mnogim borbama, a posebno se istakao u borbama brigade u Sremu, kao i u borbama sa četnicima na Maleševcu. U brigadi je bio poznat kao puškomitraljezac i čest dobrovoljac u svim težim zadacima. U toku borbi tokom Pete neprijateljske ofanzive, juna 1943. godine, posatvljen je za komandira Prve čete Prvog bataljona Šeste istočno-bosanske brigade. Zajedno sa svojom četom uspjeo je da tokom bitke na Sutjesci, razbije nemački bataljon na Vučevu. Njegova četa, sa svega osamnaest boraca, imala je zadatak da na putu Prača-Goražde štiti odstupanje partizanske bolnice. Samo u toku jednog dana, ova malena četa, odbila je čak deset juriša brojnijih njemačkih snaga. Oktobra 1943. godine postavljen je za komandanta Četvrog bataljona Šesnaeste muslimanske brigade. U borbama tokom Šeste neprijateljske ofanzive, njegov bataljon je čitavog mjeseca, vodeći teške borbe, sprečavao Nijemce da prodru na Romaniju. Istakao su i u borbi kod Kladnja, kada su neprijateljskim snagama u pomoć došli tenkovi i borbena vozila. Tada je zajedno sa drugim bombašima, u prvim borbenim redovima, jurišao s benzinskim flašama na tenkove. Poginuo je novembra 1944. godine u mijestu Poljice, kod Lukavca, u borbi sa ustašama.

Za narodnog heroja proglašen je 5. jula 1951. godine. Po informacijama porodice Ragib je poginuo 3.1.1944.godine. Prilikom ulaska u selo Poljice Ragibu je pucano u leđa dok je bio na konju. Niko od mještana sela nije htio reći gdje su mu kosti.

DŽINDO (Ibrahima), Ćamil

Rođen je 1898. godine u selu Okruglo u blizini Rogatice; zemljoradnik; član KPJ od 1939. godine; u NOB stupio 1941. godine. Nekoliko godina prije Drugog svjetskog rata Ćamil je počeo sarađivati s komunističkim aktivistima u rogatičkom kraju. Bio je poznat kao ugledan i vrijedan domaćin, skroman i nesebičan čovjek. Školovao je i politički uzdigao sinove Rasima i Ragiba, dva prekaljena prvoborca Revolucije. U julu 1941. godine sa dvojicom svojih sinova priključio se grupi boraca koja je pod rukovodstvom prvoborca Danila Đokića počela djelovati na području Sjemeča u rogatičkom kraju. Međutim, uskoro su se Ćamil i njegova dva sina uključili u partizanske jedinice na Romaniji. Poslije oslobođenja Rogatice u oktobru 1941. godine, Ćamil je kao politički rukovodilac djelovao pri komandi mjesta u Rogatici. Međutim, krajem 1941. godine Ćamil je stupio u Muslimanski partizanski bataljon, koji se u to vrijeme nalazio na području Vareša. Za vrijeme Pete neprijateljske ofanzive Ćamil se nalazio na dužnosti komesara bolnice i drugih dijelova štaba Šeste istočnobosanske brigade. U tim teškim danima Ćamil je hrabro istrajavao u vršenju svojih dužnosti, gdje je u odsutnom trenutku opkoljen i ubijen. U toku rata 1941-1945. godine od neprijatelja je stradalo šest članova njegove porodice. 

DŽINDO (Ćamila), Rasim

Rođen je 1920. godine u selu Okruglo kod Rogatice; student medicine, član SKOJ-a od 1937. godine, član KPJ od 1939. godine; u NOB je stupio 1941. godine. U naprednom omladinskom pokretu u Beogradu za vrijeme studija bio je veoma aktivan, zbog čega je od policije često zatvaran. Bio je izuzetno obrazovan i uvjerljiv kao agitator. Veoma aktivno uključio se u pripreme ustanka 1941. godine, a među prvim borcima stupio je u redove Muslimanske čete, a kasnije Muslimanskog bataljona. Iako student medicine, bio je prvi partizanski ljekar u Romanijskom odredu. U augustu 1942. godine ranjen je na planini Vlašić, gdje je zarobljen od četnika koji su ga predali ustašama u Travniku. Ubijen je u ustaškom logoru u Jasenovcu - Donja Gradina 1942.godine.

DURMIŠEVIĆ (Derviša), Sejfo

Rođen je 1923. godine u selu Okruglo kod Rogatice; radnik, član SKOJ-a od 1941. godine, a KPJ od 1941. godine. U NOB je stupio 1941. godine. Kao šegrt i radnik, nekoliko predratnih godina radio je u Sarajevu, odakle je zbog svoje revolucionarne aktivnosti uoči rata 1941. godine protjeran u svoje selo. U partizane je stupio među prvim borcima iz svog sela u kojima se često isticao svojom hrabrošću. Kao komandir voda u Omladinskoj četi Prvog bataljona Šeste istočnobosanske brigade, poginuo je u borbi 1943. godine prilikom napada na neprijateljsko uporište Caparde.

DURMIŠEVIĆ (Hasana), Jakub

Rođen je 1923. godine u selu Okruglo kod Rogatice; zemljoradnik; NOB je stupio 1941. godine među prvim borcima iz svog sela. Poginuo je u borbi 1943. godine u selu Brezici na Ozrenu kod Doboja.

Selo Okruglo - Žrtve rata 1941-1945

Durmišević (Derviš) Sejfo, rođen 1923. Musliman, poginuo 1943. U NOBu, Ceparde - Tuzla (1527014005)
Durmišević Hasib,  Musliman poginuo 1942. U NOBu,  Kovanj Rogatica

Durmišević (Hasan) Jakub, rođen 1922. Musliman, poginuo 194. U NOBu, Brezici na Ozrenu kod Doboja (1527014006)

Durmišević (Nn) Saća, rođena 1866. Muslimanka, ubijena 1943. U direktnom teroru, Okruglo (1526001289)

Džindo (Ćamil) Ragib, rođen 1923. Musliman, poginuo 1944. U NOBu, Poljice-Lukavac (1526001255)

Džindo (Ćamil) Rasim, rođen 1920. Musliman, ubijen od ustaša 1942. u logoru, Jasenovac (1526001256)

Džindo (Ibrahim) Ćamil, rođen 1898. Musliman, poginuo 1943. U NOBu, Sutjeska-Foča (1526001254)

Džindo (Nn) Ibrahim, rođen 1874. Musliman, ubijen 1943. U direktnom teroru, Rogatica (1526001257)

Konaković (Ahmet) Ibro, rođen 1909. Musliman, poginuo 1941. U NOBu

Konaković (Avdo) Suljo, rođen 1905. Musliman, poginuo 1944. prilikom borbi ili bombardovanja, Rogatica (1527014002)
Konaković Nail,  Musliman poginuo 1942. U NOBu, Podromanija Sokolac
Šabanić Ibruišim, Musliman poginuo u borbi na Glasinacu

Lubarda (Mališa) Milan, rođen 1922. Srbin, ubijen 1943. u direktnom teroru, Okruglo (1527014008)

Lubarda (Milan) Drago, rođen 1919. Srbin, poginuo 1944. u NOBu, kod Rogatice (1527014010)

Lubarda (Ostoja) Milan, rođen 1890. Srbin, ubijen 1943. u direktnom teroru, kod Rogatice (1527014009)

Lubarda (Spaso) Mitra, rođena 1900. Srpkinja, ubijena 1943. U direktnom teroru, Kod Rogatice (1527014011)

Lubarda (Spaso) Rade, rođen 1927. Srbin, poginuo 1942. u NOBu, kod Rogatice (1527014012)

Lubarda (Spaso) Veljko, rođen 1908. Srbin, ubijen 1943. U direktnom teroru, Kod rogatice (1527014013)

Lubarda (Vujo) Stoja, rođena 1890. Srpkinja, ubijena 1943. U direktnom teroru, Okruglo (1527014007)

Obrenović (Milan) Milena, rođena 1923. Srpkinja, ubijena 1942.prilikom borbi ili bombardovanja, Rogatica (1527014003)

Obrenović (Neđo) Nevka, rođena 1920. Srpkinja, umrla 1942. U direktnom teroru, Prača (1527014004)

Obrenović (Nn) Drago, rođen 1905. Srbin, poginuo 1942. u NOBu, Nepoznato (0900060003)

Obrenović (Nn) Zorka, rođena 9999. Srpkinja, poginula 1942. U NOBu, Nepoznato (0900060004)

 

Poslije Drugog svjetskog rata

Prvi popis poslije drugog svjetskog rata je održan 1948. godine ali nije sadržavao nacionalnu strukturu stanovništva. Drugi popis je bio 1953. godine, ali samo sa sumarnim podacima za opštine.

 

God. popisa	Domaćinstva	Spol stanovnika		Ukupno	Bošnjaci	Srbi	Ostali
		Muški	Ženski
1948	38	118	114	222	-	-	-
1953		110	114	224	-	-	-
1961				178	108	78	2
1971				178	122	56	-
1981				163	116	47	-
1991		66	65	131	95	36	-
2013				29	10	18	1

Kretanje broja stanovnika sela Okruglo između 1948 – 2013. godine.

Spomen-škola  u selu Okruglom

Četverogodišnja osovna škola u selu Okruglom na Trnoviku je izgrađena 1948. godine. Do tada su djeca iz sela Okruglog i Šatorovića išla u škola koja se nalazila u susjednom selu Osovo.

Na inicijativu preživjelih boraca Muslimanske čete predložena je izgradnja Spomen-škola  u selu Okruglom. Škola simbolizira masovno učešće-Muslimana (Bošnjaka) ovog i susjednih sela Šatorovići, Donje i Gornje Osovo i Tmorni Do. Radovi na Spomen-školi počeli su u oktobru 1970.godine kada je Narodni heroj Ratko Jovičić položio kamen temeljac, a 1972. godine Spomen-škola je svečano otvorena.
Škola je već dugi niz godina napuštena, ne čuje je zvuk školskog zvona i dječija graja, prepuštena je zubu vremena.

 

 

Kuća porodice Džindo u selu Okruglo

Ovo je kuća porodice Džindo u selu Okruglo kod Rogatice u kojoj je rođen Narodni heroj Ragib Džindo. Kuću je izgradio Ragibov dedo Ibrahim Džindo prije I Svjetskog rata. Ibrahim je rođen 1873. godine u selu Džindićima, opština Sokolac. Nakon majkine smrti otišao je kod tetke u Okruglo koja nije imala svoje djece i tu ostao i zasnovao porodicu. Pored ove kuće, Ibrahimov sin Ćamil je napravio pred II Svjetski rat novu kuću. Nova kuća je bila na dva sprata i imala je veliki podrum. Zapalili  su je četnici 1941. godine. Kuća se nalazi uz seoski sokak, malo povučena u dvorište gdje se nalaze i sporedne zgrade. Smještena je u živopisnom seoskom ambijentu, na proplanku, sa prelijepim pogledom prema Okrugljanskom polju, selu Šatorovićima i brdu Koštici. Ima izgled tipične  tradicionalne seoske "bosanske kuće", koje karakteriše specifičan arhitektonski stil koji se stotinama godina formirao na ovim prostorima. 

Kuća ima dimenzije 8 x 6 metra i imala je dvoja simetrično (naspramno) postavljena vrata za ulaz. Pošto je kuća izgrađena na strmom terenu podrumski dio je ispod pola kuće. Zidan je od kamena i služio je kao ostava. Sprat je  podjeljen na dva dijela. U prednjem dijelu su se nalazile dvije prostorije, a u zadnjem dijelu jedna prostorija. Prednji dio kuće je opleten od ljeskovine i omalterisan, a zadnji dio je “sasječen” od brvana. Prostorije u prednjem dijelu  su korištene za spavanje i one su imale patos. Imale su mindere, rafove koji su korišteni za ostavljanje odjeće, novog posuđa, tablji sa fildžanima, i posebno za čuvanje i držanje Kur'ana. U zadnjem dijelu kuće je bio zemljani pod smješteno je ognjište sa sadžakom, verigama i sačom. Tu se spremala hrana i odvijao se glavni dio životnih aktivnosti. Postojale su i hatule, koje su takodje služile za ostavu, kao neka vrsta plakara u zidu. Iznad prednjeg dijela kuće je bio tavan namjenjen za spremanje žita i ostalih usjeva. Poseban akcent kući davao je visok četverostrešni krov od drvene šindre i nezaobilaznim badžama na krovu.

Kuću je poslije rata majka Ragiba Džinde, Vasvija, prodala Meši Hodžiću. Meša je kasnije kuću prodao sestri Dili,  udatoj za Ramiza Oprašića. Porodica Oprašić su stanovali u kući do sedamdesetih godina prošlog vijeka. Poslije je kuća restaurirana, stavljena pod zaštitu države. Kuću su posjećivali učenici iz rogatičkih škola kojima se govorilo o herojstvima boraca Muslimanske čete Romanijskog partizanskog odreda sa ovog područja  koji su poginuli u NOR-u. Do prije nekoliko mjeseci kuća je prkosno odolijevala zubu vremena. Jedan je od rijetkih objekata koji je preživio ratna razaranja u periodu od 1992. – 1995. godine, ali je usljed neodržavanja znatno oštećen. Kuća nije mogla više izdržati, zbog nebrige opštinskih i državnih organa sada je od nje ostala samo ruševina.