Česma Kadinovac

 autor: Mirsad Durmišević
 *Prenošenje teksta je dozvoljeno samo uz navode izvora i linka koji vodi na izvorni tekst

.

Gradska česma Kadinovac nalazi se oko 100 metara od  Mejtaša, sa lijeve strane puta  prema Dolovima i Hridu, preko puta stare kuće rahmetli  Ramiza Krajine.  Po mojim informacijama  česma je ime  dobila po kadiji ( vjerovatno ocu ili djedu  hafiza Muhameda kadije Ajanovića) koji ju je izgradio. Česma je dosta stara, tačan datum izgradnje je nepoznat, ali sam pronašao da se česma spominje u članku "Rimski grobovi s paljevinom kod Rogatice" autora Franje Fijale u Glasniku Zemaljskog muzeja iz 1895.godine.

"Od kotarskog mjesta Rogatice vodi stari jahaći put kroz prijemet između Lunja i Matovog brda u zapadnom pravcu u mjesto Dobraču, a odovud u Praču.Ondje, gdje rečeni put ostavlja gradsko područje Rogatice naprema Kadinoj česmi, viđaju se pri dnu hrida „Ciganska  sokolovina" drevne naplave, koje su bujice, što iza svake pljuštavice sa strmog Lunj brda ovamo jure, raznoliko erodirale, a mjestimice i posve razrovale."

 Stara lokacija  Kadinovca nalazila se  lijevo, desetak metara  od sadašnje lokacije česme, ispod stijene. Iz otvora u stijeni je tekla voda  u kameno korito  ispod. Taj stari izvor Kadinovca je vremenom presušio,  pa je onda izgrađena nova česma na današnjoj lokaciji. Sa stare lokacije česme  je preneseno i kameno korito. Voda  za novu česmu Kadinovca je  dovedena sa izvora koji je tridesetak metara iznad, preko puta stare kuće rahmetli Ejuba Durmiševića. Tu je oko 1955.godine izgrađen betonski rezervoar za vodu, a sa njega je voda željeznom cijevi dovedena do česme.  Voda ističe širokom rorom iz  podzida izgrađenog od klesanog kamena. Podzid  ima  oblik jednostrešnog krova i na površini je betoniran.  Na stranama česme nalaze se dva niska kamena podzida, visine oko 70 cm. Iz rore voda teče jakim mlazom u korito, dimenzija oko 1,80 X 0,60 metara, a iz njega je žuboreći opicala kanalom prema Topliku. Prostor oko korita popločan je kamenom kaldrmom koja se stalno čistila i održavala plijevljenjem trave između kamena u kaldrmi, ali i sa podzida. 

 

Oko česme su se od ranog jutra skupljale žene, djevojke, djeca, a najveća bi gužva bila negdje oko akšama, kada je svako dolazio da se obezbjedi vodom za noć i sljedeće jutro. Tada bi se tu formirao cijeli narodni zbor, razvila bi se priča. Neke bi nasule vode u kante i u bokale, i stupale u priču, a neke su zadugo čekale sa praznim sudovima, kobajagi da na njih dođe red. Uz žene su dolazila i djeca, koja bi se onda oko skupljenog svijeta igrala, trčala i cičala. Pojedine žene bi se toliko zanijele pričom, da bi ih neko od ukućana počeo dozivati s prozora, ili su po njih slali nekoga od ukućana sa porukom da se više vraća jer babo i majka nemaju čak vode ni za kahve.Tu bi obično momci čekali djevojke da dođu po vodu da bi se vidjeli i ašikovali.

Preko dana, za velikih vrućina, skupljala su se djeca oko česme. Neko bi se dijete popelo na korito i začepilo rukom roru, a onda bi malo otčepilo, da mlaz šikne ustranu i da pokvasi one oko česme. Ovi su pak, sa svoje strane, kobajagi bježali, a ustvari se ponovo vraćali i vriskali od zadovoljstva kad bi ih dohvatio mlaz vode.

Zimi bi  korito  česme zaledilo. Ponekad bi se formiralo široko zaleđeno polje oko česme, pa bi se djeca “plazala”, a stariji su oprezno pristupali, pazeći da ne padnu ...